Do kogo Jan XXIII wygłosił ostatnie orędzie?

W przemówieniu do polskich ojców soborowych z 8.10.1962 r. Jan XXIII wyznał, że jego powołanie kapłańskie kształtowało się pod wpływem informacji o religijności i patriotyzmie Polaków. Czytał w młodości „Trylogię”, a Pan Wołodyjowski był jego ulubionym bohaterem – „ideałem rycerza bez skazy”.

Przyszły papież odwiedził Polskę dwukrotnie, w 1912 i w 1929 roku. Był w Krakowie, Wieliczce, Gnieźnie, Poznaniu, Warszawie i na Jasnej Górze. Wspominał niejednokrotnie te wizyty. Z Poznaniem też związany jest mały śląski akcent. Otóż w kalendarium życia kard. Augusta Hlonda – urodzonego w Mysłowicach, notabene w tym samym, co Angelo Roncalli roku 1881 – odnajdujemy informację, iż 20 września 1929 r. przyjął on „w pałacu prymasowskim w Poznaniu delegata apostolskiego w Bułgarii ks. Abpa Anioła J. Roncalli” (angelo to po włosku „anioł” – przyp. red.).

Czarną Madonnę czcił wyjątkowo i dawał temu często wyraz w przesłaniach do Polaków oraz w prywatnych listach do kard. Wyszyńskiego (jeden z nich, odręcznie napisany, z roku 1961, liczył aż 8 stron). Ogromnie leżała mu na sercu sytuacja Kościoła w Polsce. Na temat zniewolenia komunistycznego rozmawiał często z kard. Wyszyńskim.

W swoich wspomnieniach o Janie XXIII – „Przyjaciel Boga i ludzi” Prymas Tysiąclecia przywołuje swoją notatkę z 5 X 1962 r. dotyczącą wyjazdu z Warszawy na pierwszą sesję Soboru Watykańskiego II. Pisze  w niej: „Godzina 18.30 – wyjeżdżamy z domu na dworzec. Na Sobór jedzie dwudziestu polskich biskupów, którzy otrzymali paszporty… Pociąg jest opóźniony. (…) W Koluszkach, Częstochowie i Katowicach ogromne tłumy ludzi, którzy śpiewają Christus vincit, My chcemy Boga i inne pieśni. To samo w Zebrzydowicach. Wsiadają tu bp Bednorz i bp Wojtyła. Przekraczamy granice Polski”. Warto wspomnieć w tym miejscu, że Jan XXIII osobiście zatroszczył się, uruchamiając odpowiednie „kanały dyplomatyczne”, by biskupi zza żelaznej kurtyny mieli możliwość wyjazdu.

W niedzielę 26 maja 1963 r. o 10.30 watykańskie biuro prasowe poinformowało, że ojciec święty nie ukaże się w oknie swego prywatnego gabinetu. Był już ciężko chory. Mimo to śląscy robotnicy, zgromadzeni w Piekarach Śląskich na dorocznej pielgrzymce, po Mszy św. sprawowanej przez bp. Bednorza usłyszeli tego dnia nagrane dla nich wcześniej orędzie. Wygłoszone zostało w języku łacińskim, a następnie odczytano jego polskie tłumaczenie (Jan XXIII używał jeszcze formy liczby mnogiej – tzw. pluralis maiestatis – przyp. red.):

„Ukochani Synowie! Do Was, robotnicy, którzyście tak tłumnie przybyli do maryjnej świątyni w Piekarach, kierujemy nasze słowa. Ku Wam zwracają się uczucia naszego serca. Obecni wśród Was duchem, patrzymy na liczne wasze szeregi ludzi mocnych i uczciwych, którzy ubogaceni wiarą, strzeżecie życia duchowego jako nienaruszalnego skarbu otrzymanego w dziedzictwie. Jesteśmy szczerze wzruszeni i pragniemy szerokim gestem miłości przygarnąć Was wszystkich do naszego ojcowskiego serca.