W krzyżu Jezusa Kościół zawsze widział ołtarz, na którym Syn Boży dokonał zbawienia świata. To niejako kod DNA chrześcijaństwa. Symbol krzyża obecny był w wyrażającej naszą wiarę sztuce już od I wieku – w najbardziej różnorodnych formach, których postacią naczelną zawsze był Chrystus. Jeden z najstarszych odkryto w Herkulanum, w domu zasypanym przez wybuch wulkanu Wezuwiusz w latach 63 i 79. Od IV w. w chrześcijańskiej sztuce sakralnej pojawiają się symbole krzyża bez Jezusa, bogato wykładane szlachetnymi kamieniami i złotem (tzw. crux gemmata). Wczesne średniowiecze przyniosło wizerunki Chrystusa Ukrzyżowanego, lecz zwycięskiego – z koroną królewską na głowie. Od XII w. datują się krzyże podobne do znanych nam współcześnie, ukazujące cierpienie i grozę śmierci Zbawiciela.