"Ślady pokoleń" w Muzeum Górnośląskim

Aron ha-kodesz - szafa ołtarzowa do przechowywania Tory, parochet, czyli ozdobna zasłona na aron ha-kodesz, pulpit kantora, tłok pieczętny z napisem "KOSHER" i gwiazdą Dawida, świeczniki czy mezuzy - to tylko nieliczne eksponaty związane z żydowską obyczajowością i historią bytomskiej gminy żydowskiej, które znalazły się na nowej wystawie Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu.

Na ekspozycji "Ślad pokoleń. Od synagogi do Żydowskiego Domu Modlitwy w Bytomiu" zwracają uwagę także woluminy z przełomu wieków w językach hebrajskim i jidysz, opatrzone wpisami i pieczęciami własnościowymi, a także notatkami ich właścicieli.

Oś wystawy tworzą eksponaty związane z historią społeczności żydowskiej w Bytomiu. Urzędnicy, pracownicy zakładów przemysłowych, kupcy i rzemieślnicy, członkowie miejskiego samorządu, towarzystw, donatorzy fundacji stypendialnych czy inicjatorzy przedsięwzięć o charakterze oświatowym i charytatywnym - wszyscy pozostawili ślad swojej obecności w wielowiekowym społeczno-gospodarczym życiu Bytomia.

- Czas - miejsca - ludzie - przedmioty, w tych czterech słowach zamyka się sens i koncepcja wystawy. Zwiedzającym zaprezentowane zostaną trzy głazy z fundamentów bytomskiej synagogi, pozyskane podczas prac prowadzonych kilka lat temu przez Dział Archeologii przy placu Grunwaldzkim. Na wystawie eksponowany jest afisz z koncertu jednego z najwybitniejszych wirtuozów skrzypiec XX wieku - Bronisława Hubermana, który odbył się w Bytomiu w 1929 r. oraz afisze teatru żydowskiego w Warszawie z lat powojennych - mówi dr Joanna Lusek, kurator wystawy.

Na ekspozycji przygotowanej w biało-błękitnej oprawie nawiązującej do flagi Izraela, można zobaczyć obiekty, które były "sercem" Żydowskiego Domu Modlitwy w Bytomiu, nie brakuje również innych obiektów, charakteryzujących działalność gminy żydowskiej po 1945 r. Wystawę uzupełnia film dokumentalny wyświetlany na ekspozycji i publikacja "Dwa światy. Od synagogi do Żydowskiego Domu Modlitwy w Bytomiu". Całość dopełniają umieszczone na wystawie kody QR, dzięki którym można odsłuchać podcastów historycznych przygotowanych na potrzeby całego projektu.

Większość spośród prezentowanych artefaktów pochodzi ze zlikwidowanego Żydowskiego Domu Modlitwy w Bytomiu. W 2017 r. zostały przekazane Muzeum Górnośląskiemu w darze przez Gminę Wyznaniową Żydowską w Katowicach.

Projekt został realizowany przy wsparciu Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej w Warszawie, we współpracy ze Stiftung Haus Oberschlesien oraz Oberschlesisches Landesmuseum w Ratingen.