Ordery, odznaczenia, odznaki i inne znaki zaszczytne, nadawane za walkę o odzyskanie niepodległości - to tylko nieliczne z eksponatów, które znalazły się na nowej wystawie Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu. Tytuł muzealnej ekspozycji - "Bojownikom Niepodległości" - został zaczerpnięty z dewizy Krzyża i Medalu Niepodległości.

W gablotach zostały wyeksponowane odznaczenia: od Orderu Virtuti Militari aż po medale i odznaki za udział w poszczególnych epizodach "wojny polskiej" lat 1914-1921. Ważną rolę w narracji wystawy stanowią liczne druki, wśród nich m.in. nadań, stanowiące nierzadko dzieła sztuki graficznej, a także ocalałe pięknie wyszywane sztandary.

Ekspozycję uzupełniają mundury oraz broń palna i biała, używana przez żołnierzy polskich w latach Wielkiej Wojny oraz walk o niepodległość. Orientację w historii ułatwią umieszczone w każdej z sal zwięzłe kalendaria, a także szkice sytuacyjne, zaczerpnięte z wydanego w 1930 r. dzieła kapitana Adama Przybylskiego "Wojna polska 1918-1921".

Wystawę zlokalizowano w amfiladzie trzech sal, których tematyka dotyczy kolejno: formacji polskich walczących w I wojnie światowej, wojny o granice z lat 1918-1921 oraz powstań śląskich. W sali pierwszej znajdują się obiekty związane z Legionami Polskimi, w tym m.in. odznaki legionowe. Kolejne gabloty eksponują pamiątki związane z walką o kształt granic Polski w latach 1918–1921.

  Plakat zapraszający na wystawę. Materiały organizatora

Eksponaty związane z obroną Lwowa stanowią bogaty zbiór muzealiów prezentowanych na wystawie. Wśród zgromadzonych przedmiotów znajduje się m.in. odznaka-symbol "Obrońcom Kresów Wschodnich", bardziej znana jako "Orlęta".

- W gablotach znalazły się także odznaczenia państwowe z czasów II RP, nadawane za udział w walce i pracy niepodległościowej, na czele z Orderem Wojskowym Virtuti Militari, Krzyżem Walecznych oraz Krzyżem i Medalem Niepodległości - mów dr Wojciech Moś, kurator wystawy.

W trzeciej, najobszerniejszej z sal wystawowych, znalazły się artefakty poświęcone wyłącznie powstaniom śląskim. - Pamiątki, które najbardziej rzucają się w oczy, to sztandary używane w III powstaniu śląskim. W gablotach eksponujemy m.in. odznaczenia nadawane za udział w powstańczych zrywach, w tym Krzyż Na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi. Ciekawymi eksponatami są matryce do druku znaczków emitowanych przez Naczelną Władzę Powstańczą. Same znaczki prezentujemy w powiększeniach. Mamy także kolekcję notgeldów (pieniędzy zastępczych) gmin górnośląskich, które postanowiły upamiętnić powstania. Na wystawie znalazła się także broń używana w okresie walk powstańczych - mówi Maciej Droń, kurator wystawy.

Najcenniejszymi wśród prezentowanych eksponatów są trzy sztandary bojowe, używane w III powstaniu śląskim. Wśród nich sztandar jednego z batalionów zabrskiego pułku powstańczego, odznaczony Krzyżem na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi, który jest eksponowany wraz z dyplomem nadania. W pozostałych gablotach znajdują się ponadto liczne odznaki związane z powstaniami i plebiscytem górnośląskim, fotografie i dokumenty oraz broń używana przez powstańców śląskich.

Uzupełnieniem wystawy jest bogato ilustrowany katalog, zaopatrzony we wstęp zawierający omówienie przedstawionej na niej problematyki historycznej. Na zasadniczą część publikacji składać się będą fotografie prezentowanych na wystawie eksponatów wraz z obszernymi opisami. I wreszcie, prawdopodobnie po raz pierwszy w literaturze tego tematu, zamieścimy pełny imienny wykaz powstańców śląskich, odznaczonych w 1922 r. Krzyżem Srebrnym Virtuti Militari.

Wystawa eksponowana w gmachu przy ulicy Korfantego będzie czynna do 14 listopada br.