Późnogotycka piękność datowana jest na ok. 1500 r. Ma więc za sobą wielowiekową historię. Tonie ona jednak w mroku dziejów.

Tajemnica szafy

Udokumentowane losy tej figury zaczynają się dopiero w 2001 r. To wtedy, w momencie przejęcia parafii Wszystkich Świętych w Sierotach, ks. proboszcz Henryk Bensz dowiedział się, że w szafie zakrystii, za ornatami znajdowała się XVI-wieczna figura Madonny z Dzieciątkiem. Niestety, nikt z parafian nie pamiętał, kiedy i dlaczego tam trafiła.

Pierwotnym miejscem bytowania cennego zabytku też zapewne była szafa, tyle że nieco inna. Figura musiała być częścią nieistniejącego dziś gotyckiego ołtarza, jakich w średniowieczu było wiele na Śląsku. Ich nastawy (retabula) miały formę szaf z otwieranymi na boki skrzydłami. W centralnej części umieszczano czasem kilka figur zbliżonej wielkości (najczęściej trzy). Pozostaje pytanie, czy Madonna z Sierot funkcjonowała samodzielnie, czy stanowiła część większego zespołu.

Nowa Ewa i Nowy Adam

Półplastyczną rzeźbę wykonano z jednego bloku drewna lipowego (oprócz łączonych na kołki rąk Dzieciątka). Była przeznaczona do oglądania wyłącznie od frontu, gdzie opracowanie jest bardzo staranne. Na uwagę zasługują misternie rzeźbione pukle włosów i głęboko drążone fałdy szat z ostrymi krawędziami załamań, typowe dla tzw. stylu łamanego, charakterystycznego w późnym gotyku, wpisującego się w nurt Pięknych Madonn, obecny w krajach Europy Środkowej na przełomie XIV/XV w. Uwagę zwraca kontrast między subtelną postacią Maryi a geometrycznym układem draperii o silnym światłocieniu. Zwrócona lekko w prawą stronę, postać stoi w delikatnym kontrapoście. Dzieciątko trzyma jabłko, symbol grzechu pierworodnego pokonanego przez Jezusa − Nowego Adama i Maryję − Nową Ewę. Cechy stylowe rzeźby wskazują na wpływ szkoły wrocławskiej.

Przywrócony blask

Figurę przechowywano na plebanii do 2006 r. Wtedy zadecydowano o przekazaniu jej w depozyt do Pocysterskiego Zespołu Klasztorno-Pałacowego w Rudach. W tym samym roku rozpoczęła się konserwacja, realizowana przez Paulinę Drobisz w ramach pracy magisterskiej w Zakładzie Konserwacji Malarstwa i Rzeźby Polichromowanej Instytutu Zabytkoznawstwa i Konserwatorstwa Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Obiekt oczyszczono, uzupełniono ubytki drewna i zaprawy oraz scalono kolorystycznie. Jest to aranżacja wtórna, ale zbliżona do polichromii oryginalnej, która zachowała się szczątkowo. Ponadto wykazano, że korona Madonny jest rekonstrukcją z 1939 r. wykonaną w oparciu o analogiczne wzory w regionie. Odrestaurowana figura wróciła do diecezji w 2009 r. i jest eksponowana w sali wystawowej Starego Opactwa. Więcej tekstów na gliwice.gosc.pl w zakładce „25 lat odbudowy opactwa w Rudach”.