Pasja na drewnie malowana

Anna Szadkowska

|

Gość Gliwicki 09/2023

publikacja 02.03.2023 00:00

Wśród manierystycznych polichromii kościoła w Sierakowicach są wizerunki epizodów męki Pańskiej poprzedzających Drogę Krzyżową.

Malowidła na balustradzie chóru odrestaurowano w 2010 r. (kościół św. Katarzyny Aleksandryjskiej, Sierakowice, XVII w.) Malowidła na balustradzie chóru odrestaurowano w 2010 r. (kościół św. Katarzyny Aleksandryjskiej, Sierakowice, XVII w.)
Anna Szadkowska

Jednym z cenniejszych zabytków w diecezji są unikatowe XVII-wieczne dekoracje malarskie w typie Biblii Pauperum, odrestaurowane na początku XXI w. w kilku drewnianych świątyniach: w Żernicy, Gliwicach-Ostropie i Sierakowicach. Tę ostatnią opisywano już wielokrotnie, nie sposób jej jednak pominąć, podążając szlakiem interesujących wizerunków pasyjnych. W sześciu kadrach Odwiedzając sierakowicki kościół św. Katarzyny Aleksandryjskiej, koniecznie należy spojrzeć w stronę chóru muzycznego. Sceny pasyjne zdobią bowiem jego balustradę jak filmowe kadry. Malowidła o bogatej kolorystyce i wyraźnym rysunku czernią wykonano w technice tłustej tempery, na bardzo jasnym, pierwotnie prawdopodobnie białym tle, bezpośrednio na surowych deskach. Wizerunki są charakterystyczne dla okresu budowy świątyni (1675 r.), kiedy w Kościele nie było jeszcze rozpowszechnione nabożeństwo Drogi Krzyżowej odprawiane przy znanych dziś 14 stacjach w formie obrazów lub rzeźb. Sześć scen chronologicznie prowadzi widza od chwili wyprowadzenia pojmanego Zbawiciela za potok Cedron aż po Jego ubiczowanie.

Malowidła opisują łacińskie inskrypcje odpowiadające epizodom: „Pojmanie Jezusa”: Jesus trans torrentem Cedron ducitur (Jezus prowadzony za strumień Cedron); „Jezus przed Annaszem”: Adduxerunt ligatum ad Annam Primus (Przyprowadzili związanego do Annasza); „Jezus przed Kajfaszem”: Et misit Annas ligatum ad Caipham (I posłał Annasz związanego do Kajfasza) oraz: Adiuro te per Deum vivum, ut dicas [nobis], si tu es Christus Filius Dei (Zaklinam Cię na Boga żywego, abyś powiedział nam, jeśli jesteś Chrystusem, Synem Boga); „Jezus przed Piłatem”: Pilatus: quid enim mali fecit iste? (Piłat: cóż bowiem złego uczynił Ten?) oraz: Crucifige eum (Ukrzyżuj Go); „Jezus przed Herodem”: Spreuit autem illo Herodes et illusit ueste (…)a (Wzgardził zaś Nim Herod i wyśmiał Go suknią); „Początek Męki Pańskiej”: Pernoctatio Jesu (Jezus ubiczowany).

Bogactwo treści Sceny ujęte w opisanej serii malowideł rzadko bywają dziś prezentowane w wystroju świątyń. Tym bardziej zasługują na uwagę. Wizerunki były też sporą niespodzianką dla konserwatorów (Andrzej M. Barski z zespołem, 2010 r.), wydobyto je bowiem na światło dzienne tuż po odrestaurowaniu obrazów Drogi Krzyżowej z XVIII w., które planowano zawiesić właśnie na balustradzie chóru. Wskutek nieoczekiwanego odkrycia w sierakowickim kościele powstał swego rodzaju nadmiar wizerunków pasyjnych. Dlatego zadecydowano, że stacje Drogi Krzyżowej ufundowane dla Sierakowic w czasie, gdy polichromie były zamalowane, ostatecznie zawisły w kościele parafialnym Trójcy Świętej w Rachowicach.

Dostępna jest część treści. Chcesz więcej? Zaloguj się i rozpocznij subskrypcję.
Kup wydanie papierowe lub najnowsze e-wydanie.