Prawie rówieśnicy

Który z gliwickich kościołów powstał wcześniej – stary Bartłomiej z legendą o templariuszach czy Wszystkich Świętych w samym centrum miasta?

Kościół Wszystkich Świętych w Gliwicach na początku XX w.
Archiwum parafii Wszystkich Świętych

Spór o starszeństwo świątyń, który co jakiś czas powraca, przypomina nieco dyskusję o tym, które święto chrześcijańskie jest ważniejsze: Boże Narodzenie czy Wielkanoc.

Tymczasem dyskusja ta wynika z błędnego postrzegania miasta w dzisiejszych granicach, które nie pokrywają się ze średniowiecznymi Gliwicami. Wystarczy rzut oka na współczesną mapę, by dostrzec charakterystyczny, owalny kształt, w którym zamknięta jest gliwicka starówka. To połączone ze sobą ulice Dolnych i Górnych Wałów, które biegną dziś w miejscu dawnego wału ziemnego i fosy otaczających mury, za którymi średniowieczne miasto ukrywało się przed wrogami i nieproszonymi gośćmi. To właśnie za murami, w najwyższym miejscu ówczesnego grodu, wzniesiono kościół ku czci Wszystkich Świętych. Zapewne jeszcze zanim powstało miasto, na terenie, gdzie dziś stoi późnogotycki kościół, znajdowało się miejsce kultu – być może kapliczka lub niewielki drewniany kościółek. Niestety z tego najwcześniejszego okresu nie zachowały się żadne źródła pisane. I choć dziś przyjmuje się 1250 rok jako przypuszczalną datę założenia miasta i erygowania parafii, to niewykluczone, że świątynia – albo przynajmniej kaplica – stała tu już wcześniej.