Punktem wyjścia tej inicjatywy jest encyklika Jana Pawła II „Fides et ratio” z 1998 roku, poruszająca problem relacji między rozumem i wiarą. Inspiracją dla nas jest także powołany przez Benedykta XVI Dziedziniec Pogan, czyli miejsce wymiany poglądów niewierzących i poszukujących, będących na obrzeżach Kościoła czy poza nim, na temat wiary i Kościoła – mówi bp Gerard Kusz, „ojciec chrzestny” inicjatywy.

Z laboratorium na dziedziniec
Na jego zaproszenie, zanim na nowy cykl wykładów wybrano Ośrodek Formacyjno-Edukacyjny w Rudach, podobne spotkania w wąskim gronie odbywały się przez kilka lat raz w miesiącu w gmachu kurii gliwickiej. – Nazwaliśmy je „Laboratorium fides et ratio”, bo omawialiśmy głównie tematykę tej encykliki. Polegało to na tym, że zwykle był jakiś referat czy tekst wprowadzający. Zapraszaliśmy kogoś ze znanych profesorów, czasem uczestnicy przygotowywali tematy, nieraz ja przedstawiałem jakieś zagadnienie i zawsze mieliśmy dyskusję. W naszym gronie były osoby różnych specjalności: od psychologa i filozofa po politologa i dziennikarza. Przy czym mieliśmy takie założenie, że nie podejmujemy bieżących tematów politycznych – wyjaśnia bp Kusz.
Teraz ta inicjatywa ma być poszerzona, zarówno jeśli chodzi o tematykę, jak i grono wykładowców oraz uczestników. Punkt odniesienia pozostanie jednak ten sam. – Chcemy ustosunkować się do problemu współczesnego czasu i pytania, które sobie jednocześnie stawiamy: Jaka jest relacja między rozumem i wiarą. A mówiąc jeszcze dokładniej: Jakie jest napięcie, które w tej przestrzeni się tworzy. Niektóre nieporozumienia, rodzące się na linii między wiarą a współczesną kulturą czy wiarą i rozumem, zawsze będą, ale dzięki formule dialogu, zaproponowanej przez Benedykta XVI na Dziedzińcu Pogan, wiele spraw udało się może nie tyle rozwiązać, co wyjaśnić. My w naszym środowisku chcielibyśmy pójść tą samą drogą. Bo zarówno wiara, jak i nadzieja nie są czymś trwałym, one wymagają ciągłego zmagania i poszukiwania. Jak w miłości – ciągle trzeba zaczynać od nowa – mówi bp Kusz.

Powrót do źródeł
Cykl wykładów w Rudach ma dotyczyć filarów kultury europejskiej, stąd ich tytuł: „Jerozolima–Ateny–Rzym”. – Myśl jest też taka, że Europa, która w tej chwili ulega laicyzacji, potrzebuje nowego spojrzenia na dziedzictwo kultury antycznej, średniowiecznej i chrześcijańskiej, które ją kształtowały. To nie ma być cykl wykładów otwartych, ale studium, które będzie formowało elitę intelektualną, przygotowaną do prowadzenia dialogu z niewierzącymi i wszystkimi ludźmi poszukującymi prawdy i wiary.