Obchody Tragedii Górnośląskiej 1945 roku

W sierpniu ub.r. radni Sejmiku Województwa Śląskiego podjęli uchwałę o ustanowieniu 2025 Rokiem Tragedii Górnośląskiej, z kolei 8 stycznia senatorowie przez aklamację podjęli uchwałę w 80. rocznicę Tragedii Górnośląskiej, w której Senat oddał cześć pamięci represjonowanej przez Armię Czerwoną, a następnie przez komunistyczne władze Polski ludności cywilnej Górnego Śląska. Podobną uchwałę 13 stycznia jednogłośnie podjęła Rada Miejska w Bytomiu.

Program obchodów 80. rocznicy Tragedii Górnośląskiej w regionie jest wyjątkowo bogaty. Oto niektóre wydarzenia:

15 stycznia o 18.00, Pałac w Miechowicach w Bytomiu (ul Dzierżonia 30) – Rok zerowy. 1945 na Górnym Śląsku. Spotkanie z Sebastianem Rosenbaumem (Instytut Pamięci Narodowej, Oddział w Katowicach), który przedstawi panoramę wydarzeń zimy i wiosny 1945 roku. W drugiej części odbędzie się dyskusja wokół świeżo wydanej książki dr. Dariusza Węgrzyna (Śląskie Centrum Wolności i Solidarności w Katowicach) „Internirung”, która jest pierwszą naukową monografią deportacji Górnoślązaków do Związku Sowieckiego. Książka ukazała się nakładem Wydawnictwa Instytut Pamięci Narodowej. Podczas spotkania będzie możliwość nabycia publikacji. Wystawę, przygotowaną przez IPN „Koniec i początek. Rok 1945 na Górnym Śląsku” będzie można oglądać do 30 stycznia. Więcej: palacwmiechowicach.pl.

17 stycznia o 10.00, kościół Matki Boskiej Nieustającej Pomocy w Pyskowicach (ul. Kolejowa 10) - Msza św. za ojczyznę, o 11.30 przy Stacji Kultury Pyskowice - uroczyste odsłonięcie tablicy poświęconej Tragedii Górnośląskiej; przywołane nazwisk osób, mieszkańców miasta, którzy poddani zostali deportacji w głąb Związku Sowieckiego i innym zbrodniom. Po południu o 17.00 w MOKiS Pyskowice odbędzie się spektakl „Musza Wom coś pedzieć" - sceny z Tragedii Śląskiej 1945 roku w wykonaniu uczniów Zespołu Szkolno-Przedszkolnego nr 13 w Gliwicach.

19 stycznia – obchody Ziemi Gliwickiej. Program: 16.00 – złożenie kwiatów przy Pomniku Gliwiczanom Ofiarom Wojen i Totalitaryzmu (park Chopina w Gliwicach), 17.00 – Msza św. w katedrze,18.00 – w Centrum Edukacyjnym im. św. Jana Pawła II (obok katedry) - spektakl teatralny pt. „Musza Wōm coś pedzieć” w wykonaniu uczniów i nauczycieli Zespołu Szkolno-Przedszkolnego nr 13 w Gliwicach.

25, 26 i 28 stycznia, Duża Scena Teatru Miejskiego w Gliwicach – spektakl „Dziki Wschód” Przemysława Pilarskiego w reżyserii Jerzego Jana Połońskiego.

Obchodom będą towarzyszyły czytania performatywne w wykonaniu aktorów gliwickiego teatru wstrząsających relacji osób, będących świadkami wkroczenia Armii Czerwonej do Gliwic w styczniu 1945 roku.

25 stycznia o 16.00 w Muzeum w Gliwicach (Willa Caro, ul. Dolnych Wałów 8) otwarta zostanie wystawa pn. „’45. Rok ostatni, rok pierwszy na Górnym Śląsku”. Odbędzie się też spotkanie z dr. Dariuszem Węgrzynem, autorem książki „»Internirung«. Deportacja mieszkańców Górnego Śląska do ZSRS na tle wywózek niemieckiej ludności cywilnej z Europy Środkowo-Wschodniej do sowieckich łagrów pod koniec II wojny światowej“. 

25 stycznia o 17.00 w Pałacu w Miechowicach w Bytomiu (ul Dzierżonia 30) odbędzie się prelekcja poświęcona działaniom wojennym, prowadzonym na terenie Miechowic w styczniu 1945 roku. Wygłosi ją historyk Dariusz Pietrucha, prezes Stowarzyszenia na Rzecz Zabytków Fortyfikacji „Pro Fortalicium”. O 18.00 obędzie się tam na koncert Lecha Dyblika, aktora teatralnego, filmowego i telewizyjnego, który w swoim dorobku zawodowym ma wiele ról w polskich, ale także i zagranicznych produkcjach.

26 stycznia o 14.00, skwer Ofiar Tragedii Górnośląskiej w Bytomiu-Miechowicach – złożenie kwiatów pod pomnikiem upamiętniającym tysiące ofiar tej tragedii. A o 14.30 rozpocznie się Widowisko Historyczne „Walki o Miechowice 1945” (ul. Stolarzowicka – Kasztanowa).

26 stycznia o 15.40, parafia św. Michała Archanioła w Żernicy – na cmentarzu złożenie kwiatów na pomniku internowanych i deportowanych mieszkańców Żernicy i Nieborowic oraz Msza św. o 16.00 w kościele Podwyższenia Krzyża Świętego. 

2 lutego o 8.00, kościół Ducha Świętego w Ostropie (ul. Nauczycielska 1) – Msza św. w intencji ofiar Tragedii Górnośląskiej oraz przemarsz pod pomnik ofiar. Przemówienia oraz odczytanie nazwisk osób deportowanych i internowanych, złożenie wieńców i kwiatów. W domu parafialnym – prelekcja dr Elżbiety Borkowskiej i ks. dr. Roberta Chudoby. Wystawa zdjęć pt. „Mieli wrócić za 14 dni…”.

22 lutego o 17.45, parafia św. Jerzego w Łabędach ( ul. Radosna 2) - uroczystości poświęcone pamięci ofiar deportacji Ślązaków do Związku Sowieckiego w 1945 roku. Rozpoczęcie przed tablicą upamiętniającą ofiary, o 18.00 - Msza św. pod przewodnictwem bp. Sławomira Odera.

A w "Gościu Gliwickim" nr 3 na niedzielę 19 stycznia opublikujemy artykuł pt. "Tragedia Górnośląska", autorstwa Bogusława Tracza, historyka, doktora nauk humanistycznych, pracownika Biura Badań Historycznych katowickiego oddziału IPN. Zapraszamy do lektury!