Decyzja o powołaniu do życia periodyku była konkretną odpowiedzią na powołanie do życia Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Uczelnia – podobnie jak ŚSHT – świętuje w tym roku jubileusz 50-lecia istnienia.

O pragenezie czasopisma i stopniowym kształtowaniu się jego tożsamości mówił w swoim wystąpieniu ks. dr Damian Bednarski. Przywołał on słowa bp. Bednorza ze wstępu do pierwszego numeru Śląskich Studiów Historyczno-Teologicznych z 1968 roku. Na łamach czasopisma ówczesny ordynariusz katowicki napisał, że „przestrzeń geograficzna między Krakowem i Wrocławiem nie jest już białą plamą, pustką intelektualną, naukową, kulturalną. Prawdę powiedziawszy nigdy tak w pełni nie było. Niemniej przyznajemy, że zupełnie wypełniło tę białą plamę stale rosnące i mocno rozbudowujące się w ostatnich latach centrum naukowe i kulturalne Katowic. O tym nie wolno zapomnieć”.

– Miał na myśli środowisko intelektualne tworzące się wokół Uniwersytetu Śląskiego – skomentował słowa biskupa ks. Bednarski. Zaznaczył, że ordynariusz zachęcał redaktorów periodyku do naśladowania ks. Emila Szramka. – Wydaje się, że jego przedwojenna działalność na polu nauki i oświaty miała być inspiracją dla tworzącego się czasopisma. Ks. Szramek wyrastał ze środowiska teologów we Wrocławiu i Widnawie. Istniało tam wiele organizacji akademickich, w które włączali się studenci teologii, późniejsi duchowni działający na Górnym Śląsku – przypomniał prelegent.

Duchowny wskazał też na inne organizacje, które poprzedziły powstanie Śląskich Studiów Historyczno-Teologicznych. Kolejno były to: Towarzystwo Oświaty na Śląsku im. św. Jacka, Towarzystwo Przyjaciół Nauk na Śląsku i Instytut Śląski.

Przypomniał, że bp. Bednorzowi zależało na wzmocnieniu środowiska śląskich teologów. Dotychczas ci duchowni związani byli ze środowiskami naukowymi w Krakowie (Śląskie Seminarium Duchowne), Lublinie (KUL) i Warszawie (ATK). Na ich rozproszenie wskazywał przed laty w jednym ze swych artykułów ks. prof. Jerzy Myszor. Dlatego powstanie Śląskich Studiów Historyczno-Teologicznych miało wzmocnić integrację środowiska naukowego Kościoła na Górnym Śląsku.

Co ciekawe, analiza źródeł historycznych wskazuje na to, że „projekt wydawania przez diecezję periodyku, w którym duchowni mieliby możliwość publikowania prac naukowych oraz których byłby poświęcony zagadnieniom kościelnym na obszarze diecezji powstał wiosną 1966 roku”. Dotychczas utrzymywano – co podkreślił także w swym przedłożeniu ks. prof. Jerzy Myszor – że decyzja o wydawaniu ŚSHT zapadła w Kokoszycach, ale jesienią 1967 roku. Informacja ta pojawia się także we wspomnieniach ks. prof. Sobańskiego. Na nowy trop w archiwum redakcji ŚSHT natrafił ks. Bednarski. Odnalezione tam dokumenty wskazują, że posiedzenie wykładowców Śląskiego Seminarium Duchownego miało miejsce 13 czerwca 1966 roku w Kokoszycach.

Biskup Bednorz wskazał wówczas na konieczność stworzenia silnego ośrodka nauki teologicznej, który mógłby nawiązać dialog ze środowiskiem naukowym świeckim. – W jednym z punktów protokołu sporządzonym przez ks. prof. Remigiusza Sobańskiego jest mowa o powołaniu komitetu redakcyjnego śląskiego czasopisma teologicznego. Jako tytuł przyjęto propozycję księdza Gawora „Semina”. Członkami komitetu zostali księża: Klapuch, Skowronek i Sobański – zauważa historyk. Przewodniczącym komitetu został ks. Gustaw Klapuch. Oznaczałoby to, że to właśnie on – a nie, jak dotychczas utrzymywano, ks. prof. Sobański – był redaktorem pierwszego numeru ŚSHT. – Dopiero gdy na przełomie 1968 i 1969 roku ujawniła się zdecydowana rozbieżność poglądów pomiędzy bp. Bednorzem i ks. Klapuchem na kształt periodyku, redaktorem naczelnym zostaje ks. prof. Sobański.

O współpracy czasopisma z zagranicznymi ośrodkami naukowym mówili ks. dr Joachim Giela z Münster i ks. dr Jan Larisch z Opavy.

Swoje referaty – koncentrując się na aspektach teologicznych iprawnych – wygłosili także ks. dr Wojciech Kamczyk oraz dr Monika Gwóźdź.

Konferencja wpisuje się w obchody 50-lecia Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Odbyła się w 83. rocznicę urodzin abp. seniora Damiana Zimonia.